Langer thuis wonen, waarom, hoe en wat kost het?

Langer thuis wonen is de wens van veel senioren. Ook de overheid stimuleert dit, mede omdat mensen in hun vertrouwde omgeving vaak gelukkiger zijn. Toch is het verstandig om stil te staan bij de nadelen die aan het langer thuis blijven wonen kunnen kleven. Voor veel alleenstaande ouderen is het bijvoorbeeld best lastig om niet te vereenzamen en goed te blijven eten. Is thuis blijven wonen voor u een realistische optie?

We zetten alle feiten op een rij en geven graag advies.

Waarom blijven mensen steeds langer thuis wonen?

Waar er in 1980 ongeveer 37% van de 80-plussers zelfstandig thuis woonde, is dat in 2020 wel 89%. Een flinke stijging dus, maar wat is de oorzaak van het langer thuis blijven wonen dan? Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft dit voornamelijk te maken met de langere betere gezondheid van ouderen, maar ook met het negatieve beeld rondom wonen in een instelling (Vilans, 2021). 

De zorg wordt al enkele jaren anders georganiseerd dan vroeger. Tegenwoordig ligt steeds meer de nadruk op wat mensen zelf willen en in hun eigen omgeving nog kunnen. De gemeente speelt hierin een belangrijke rol.

Daarnaast wordt van mensen verwacht meer te zorgen voor elkaar en spelen mantelzorgers een belangrijke rol, zoals familie, vrienden, buren en wijkverpleegkundigen.

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen in hun vertrouwde omgeving over het algemeen gelukkiger zijn en in grotere mate hun zelfstandigheid behouden, ook al is zorg soms nodig. Sociale contacten zijn makkelijker te onderhouden. Het is prettig dat u zelf kunt bepalen hoe u woont en hoe u uw woning wilt aanpassen. Ook financieel betekent langer thuis wonen veelal dat eventueel aanwezig eigen vermogen later kan worden vererfd en niet wordt ‘opgegeten’. De bijdrage voor een particulier verzorgingshuis kan namelijk erg oplopen.

 

Zoals de aan het begin van dit artikel aangehaalde mevrouw Van Doorn uit Wehl al zei: ‘Verhuizen? Ik moet er niet aan denken! De omgeving is fijn. Je kan hier lekker wandelen en fietsen.’ Mevrouw van Doorn en haar man hebben allerlei aanpassingen in hun huis gedaan, waardoor ze nu weer jaren vooruit kunnen en in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen.

 

Waarom wil de overheid dat we langer thuis blijven wonen?

Mensen worden steeds ouder, wat betekent dat de totale groep senioren in Nederland snel stijgt. Hierdoor wordt de zorg steeds duurder en hebben verpleeghuizen te maken met personeelstekorten. 

Verpleeg- en verzorgingshuizen zoals we die nu kennen, zijn over een aantal jaren verleden tijd. Op dit moment zijn er al zeer weinig plaatsen in verzorgingshuizen, want veel zijn er door het beleid van de overheid gesloten. 

Het aantal mensen van 75 jaar en ouder dat alleen woont is sinds de jaren ’70 bijna 5 keer zo groot geworden en opgelopen naar ruim een half miljoen. Na 2050 zal dit zijn opgelopen tot ongeveer 1,3 miljoen personen.

Langer Thuis in Huis helpt!

 

Er komt veel bij kijken om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Juist daarom zijn wij het onafhankelijke platform Langer Thuis In Huis begonnen, om senioren zo te helpen bij dit proces.

 

U vind hier betrouwbare informatie die u nodig heeft om langer thuis te blijven wonen. Van hulpmiddelen, leveranciers, geldzaken en keuzehulpen tot aan tips om vitaal te blijven en leuke dingen te doen! 

Langer thuis blijven wonen is daarmee de oplossing voor het snel toenemende aantal ouderen in Nederland. De verpleeghuizen en verzorgingshuizen kunnen de vraag simpelweg niet aan als veel mensen naar een zorginstelling willen verhuizen. 

Gelukkig willen de meeste mensen maar wat graag in hun eigen woning blijven wonen. De vertrouwde omgeving, met alle vrienden, buren en familie in de buurt, willen zij meestal voor geen goud missen.

Alleen met medische indicatie een plek in het verzorgingshuis

Alleen met een medische indicatie (WLZ indicatie) kunt u een plek in een verzorgingshuis toegewezen krijgen. Ouderen hebben dus helaas niet altijd meer de keuze of ze thuis willen blijven wonen of niet. Dat is jammer.

Voordelen van langer thuis wonen

• Zelfstandigheid, zoals u gewend bent.
• U hoeft geen afscheid te nemen van uw vertrouwde omgeving, buren en vrienden.
• Sociale contacten zijn makkelijker te onderhouden in de buurt die u kent.
• U heeft zelf de regie over uw woning en eventuele aanpassingen daarin. 
• U bepaalt zelf wie u inschakelt voor thuiszorg bijvoorbeeld.
• Als u al lang in hetzelfde huis woont zijn uw woonlasten waarschijnlijk laag. 

Nadelen van langer thuis wonen

• Mogelijk is er een investering nodig om veilig in uw huis te kunnen blijven wonen.
• Aanvraagprocedures voor hulp via de gemeente duren lang (Wmo).
• U zult mogelijk een beroep moeten doen op hulp van naasten.
• Eenzaamheid kan voorkomen.
• Er is niet altijd voldoende zorg mogelijk in de woonomgeving.

Hoe kan ik langer thuis wonen?

Gelukkig is er van alles mogelijk om het thuis wonen zo gezellig en veilig mogelijk te maken: met enkele aanpassingen (die bovendien helemaal niet perse heel duur zijn) verandert u uw huis in een levensloopbestendige woning. In sommige plaatsen kunt u de aanpassingen en hulp die u nodig heeft zelfs ontvangen via de gemeente door een wmo-indicatie (hier gaan we later in dit artikel dieper op in). 

Daarnaast kunt u zelf veel doen tegen eenzaamheid en er zijn steeds meer organisaties die eenzaamheid bestrijden.

Persoonlijkheid is een belangrijke factor 

Het is ook belangrijk dat u van uzelf weet wat voor persoonlijkheid u heeft. Bent u introvert of meer extravert? Bent u graag op uzelf, of bloeit u op in grote groepen? Zijn er veel voorzieningen bij u in de omgeving, zoals de huisarts, apotheek, supermarkt en bijvoorbeeld een buurthuis? Is uw huis veilig om valpartijen te voorkomen?

En hoe zit het met de financiën voor eventuele aanpassingen van de woning? Allerlei vragen om die u uzelf moet stellen om het langer thuis blijven wonen haalbaar en prettig te maken. 

Mantelzorg

Ook het omzien naar elkaar en mantelzorgondersteuning wordt steeds belangrijker. De omslag van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving is al in gang gezet. Mantelzorg speelt daarin een belangrijke rol. Mantelzorgers helpen anderen langdurig en onbetaald, bijvoorbeeld bij een chronische ziekte, handicap of andere situaties waarin hulp nodig is. 

Dat kan de partner, een ouder, een kind of ander familielid, vriend of kennis zijn. Hoewel mantelzorg een essentieel onderdeel is van de participatiesamenleving, zullen gespecialiseerde verpleeghuizen voor mensen met een zware zorgvraag blijven bestaan.

Woongroep

Een trend die in het gat van het verzorgingshuis springt is de woongroep voor senioren.  Dit zijn veelal hofjes met daaraan zelfstandige woningen alleen voor senioren. Zo woont u op uzelf, maar wel met sociale controle en gelijkgestemden. Een bekende term die hiervoor wordt gebruikt is een ‘knarrenhof’.

Bovendien is er vaak een gemeenschappelijke ruimte waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Hier leest u er meer over: Woongroepen voor senioren, een oplossing voor langer en beter thuis wonen?

Hoe maak ik mijn huidige woning levensloopbestendig?

Het kan ontzettend lastig zijn om te bepalen waar u begint bij het levensloopbestendig maken van uw woning. Zeker als u nergens last van heeft, waar begint u dan? Bovendien, hoe zit het met de financiering? Hier kunt u alles lezen over het levensloopbestendig maken van uw woning.

Welke financieringsmogelijkheden zijn er?

U wilt langer thuis wonen en dus uw woning levensloopbestendig maken, maar hoe kunt u dit financieren? We bespreken hieronder de meest voor de hand liggende mogelijkheden.

Langer Thuis Wonen via de WMO

De Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) is bedoeld om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Er zijn verschillende mogelijkheden om met behulp van de WMO langer thuis te kunnen blijven wonen.

Denk bijvoorbeeld aan hulp bij het huishouden, een aangepaste woning of vervoersvoorzieningen. Voor deze hulp kunt u terecht bij uw gemeente. Een nadeel is dat er tijd overheen gaat voordat het e.e.a. is gerealiseerd. 

Lees ook eens: Heb ik recht op een vergoeding van mijn hulpmiddelen of woningaanpassingen?

Let op: elke gemeente heeft een ander beleid. Het kan per gemeente verschillen wat en hoeveel u vergoedt krijgt. 

Wat is de wmo precies? In Nederland moeten de gemeentes ervoor zorgen dat u zo lang mogelijk thuis kunt wonen en deel kunt nemen aan de samenleving. Dat gebeurt via de Wet Maatschappelijke ondersteuning, de Wmo. 

 

Bij alles wat iemand niet zelf kan, wordt gekeken waarin de Wmo ondersteuning kan geven met hulpmiddelen en zorg. 

Wmo biedt niet altijd een oplossing voor langer thuis wonen

De gemeente bepaalt of u in aanmerking komt voor een indicatie vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Als u die indicatie heeft dan krijgt u via de gemeente de aanpassingen die nodig zijn om weer langdurig zelfredzaam te zijn. Denk aan een traplift, thuiszorg en bijvoorbeeld een scootmobiel. U betaalt dan alleen een kleine eigen bijdrage voor de Wmo per vier weken. Omdat het best ingewikkeld is om een Wmo-aanvraag te doen, hebben wij een Wmo-consulent geïnterviewd en haar gevraagd naar de beste tips: Wmo hoe werkt het? Tips van een Wmo-consulent.

De Wmo-aanvraag neemt vaak veel tijd in beslag: het kan zo 3 maanden duren voor u uw hulpmiddelen in huis heeft. Bovendien geven veel gemeenten voorkeur aan het verstrekken van een verhuisbudget in plaats van het plaatsen van de woningaanpassingen. Vervelend als u helemaal niet wilt verhuizen!

Eigen middelen

Een snellere manier om langer thuis te blijven wonen is met behulp van eigen middelen. Dit betekent dat u zelf of met behulp van uw familie of vrienden maatregelen neemt om langer thuis te kunnen blijven wonen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanpassen van uw woning, het regelen van hulp in het huishouden of het aanschaffen van vervoersvoorzieningen.

Andere financieringsmogelijkheden

Er zijn ook andere financieringsmogelijkheden om langer thuis te kunnen blijven wonen. Zo kunt u bijvoorbeeld gebruikmaken van de blijverslening. Dit is een lening die u kunt afsluiten als u 65 jaar of ouder bent en uw woning aanpast aan uw leeftijd of aan een chronische aandoening. Voor deze lening hoeft u geen rente te betalen. We schreven ook een artikel over andere financieringsmogelijkheden.

Langer thuis wonen met dementie

Langer thuis wonen met dementie is niet altijd makkelijk, maar het is wel mogelijk. Uit een nieuw onderzoek blijkt namelijk dat mensen met dementie met slechts een paar aanpassingen twee tot drie jaar langer thuis kunnen blijven wonen. Dat is natuurlijk erg fijn, vooral omdat zij daardoor zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven.

De aanpassingen die nodig zijn, zijn vooral op het gebied van comfort, veiligheid, structuur en herkenbaarheid. Daarnaast hangt de mogelijkheid om langer thuis te blijven wonen met dementie ook af van familie en vrienden die (een deel van) de zorg op zich moeten nemen.

Het huis overzichtelijk maken is een van de belangrijkste aanpassingen om langer thuis wonen met dementie mogelijk te maken. Een aantal tips:

• Vermijd kasten met veel lades en deurtjes
• Plak foto’s of pictogrammen op (kast)deuren, laden en potten. Zo zijn makkelijk terug te vinden en op te bergen
• Gebruik, bijvoorbeeld in de keuken, doorzichtige bewaardozen of weckpotten
• Vermijd drukke prints in het tapijt, kleed, behang en gordijnen
• Zorg voor kleurcontrast, zodat dingen beter onderscheiden kunnen worden. Bijvoorbeeld een deurklink in een andere kleur dan de deur of een gekleurde wc-bril als de toiletruimte wit is.

Hoe kan technologie mij helpen met langer zelfstandig wonen?

Mede door de komst van technologische innovatie wordt langer thuis wonen makkelijker en comfortabeler. Heeft u moeite met alledaagse klusjes zoals schoonmaken en boodschappen doen? Dan kunt u bijvoorbeeld uw smartphone of computer gebruiken om thuis boodschappen te laten bezorgen, om uw medicijnen te bestellen of om een betrouwbare huishoudelijke hulp te vinden. 

Daarnaast kan het zijn dat u zich soms eenzaam voelt en op zoek bent naar nieuwe contacten. Er zijn verschillende apps beschikbaar voor de smartphone die u kunt gebruiken om nieuwe personen te leren kennen. En wat dacht u van een robotstofzuiger?

Door middel van verschillende technologische aanpassingen aan het huis kunt u ervoor zorgen dat uw huis een plek is waar u vrij en veilig kunt bewegen. Zo kunt u weer makkelijk uw hele huis gebruiken en houdt u energie over voor de dingen waar u blij van wordt.

Ook de overheid vindt de technologische toepassingen (e-health zoals zij het noemen) een belangrijke ontwikkeling om langer zelfstandig thuis te wonen en stellen hier geld voor beschikbaar.

Domotica

 

Domotica maakt het mogelijk om mensen te helpen met hulpmiddelen en de juiste zorg, afgestemd op ieder individu. Vitale gegevens kunnen op afstand in de gaten worden gehouden, valsensoren laten direct weten als er iets niet goed is, de dokter kan direct per videoverbinding om advies gevraagd worden, robots helpen met dweilen, stofzuigen en grasmaaien, het gasfornuis wordt vervangen door een veilige inductiekookplaat en meer. Gordijnen openen en sluiten automatisch als het licht of donker wordt.

Conclusie

Kortom, langer thuis wonen heeft voor- en nadelen afhankelijk van uw persoonlijkheid en situatie. Bent u graag op uzelf, of bloeit u op in grote groepen? Zijn er veel voorzieningen bij u in de omgeving, zoals de huisarts, apotheek, supermarkt en bijvoorbeeld een buurthuis? Is uw huis veilig om valpartijen te voorkomen? En hoe zit het met de financiën voor eventuele aanpassingen van de woning? Het is aan u om te bepalen wat voor u het fijnste en best haalbaar is.