Langer thuis wonen: waarom, hoe en wat kost het?

Langer thuis wonen is de wens van veel senioren. Ook de overheid stimuleert dit, mede omdat mensen in hun vertrouwde omgeving vaak gelukkiger zijn. Daarnaast zijn de ‘bejaardentehuizen’ zoals deze er vroeger waren niet meer. Maar wat komt er allemaal kijken bij langer thuis wonen en hoe bepaalt u wat voor u de beste oplossing is? We zetten alle feiten op een rij en geven advies.

Waarom blijven mensen steeds langer thuis wonen?

Waar er in 1980 ongeveer 37% van de 80-plussers zelfstandig thuis woonde, is dat in 2020 wel 89%. Een flinke stijging dus, maar wat is de oorzaak van het langer thuis blijven wonen dan? Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft dit voornamelijk te maken met de langere betere gezondheid van ouderen, maar ook met het negatieve beeld rondom wonen in een instelling (Vilans, 2021). 

Daarnaast wordt de zorg anders georganiseerd dan vroeger. Tegenwoordig ligt steeds meer de nadruk op wat mensen zelf willen en in hun eigen omgeving nog kunnen. De gemeente speelt hierin een belangrijke rol. Er zijn geen verzorgingstehuizen meer, maar alleen nog verpleegtehuizen, voor mensen die intensieve zorg nodig hebben. Daarnaast is het aanbod aan zogenaamde seniorenwoningen niet groot. Dus ook senioren die wellicht liever zouden verhuizen moeten tegenwoordig vaak toch kijken hoe ze in hun eigen huis verantwoord ouder kunnen worden.  

Onderzoek heeft verder aangetoond dat mensen in hun vertrouwde omgeving over het algemeen gelukkiger zijn en in grotere mate hun zelfstandigheid behouden, ook al is zorg soms nodig. Sociale contacten zijn makkelijker te onderhouden. Het is prettig dat u zelf kunt bepalen hoe u woont en hoe u uw woning wilt aanpassen. 

Mevrouw Van Doorn uit Wehl zegt: ‘Verhuizen? Ik moet er niet aan denken! De omgeving is fijn. Je kan hier lekker wandelen en fietsen.’ Mevrouw van Doorn en haar man hebben allerlei aanpassingen in hun huis gedaan, waardoor ze nu weer jaren vooruit kunnen en in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen.

 

Waarom wil de overheid dat we langer thuis blijven wonen?

Het is u vast niet ontgaan dat de regering wil dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. De komende jaren groeit het aantal ouderen enorm. Het aantal mensen van 75 jaar en ouder dat alleen woont is sinds de jaren ’70 bijna vijf keer zo groot geworden en opgelopen naar ruim een half miljoen. Na 2050 zal dit zijn opgelopen tot ongeveer 1,3 miljoen personen. Zorginstellingen hebben nu al te maken met ernstige personeelstekorten, dus met de vergrijzing zal dit probleem nog meer toenemen.

De verpleeghuizen kunnen de vraag simpelweg niet aan als veel mensen naar een zorginstelling willen verhuizen. Gelukkig willen de meeste mensen ook graag in hun eigen woning blijven wonen.

Alleen met medische indicatie een plek in het verzorgingshuis

 

Alleen met een medische indicatie (WLZ indicatie) kunt u een plek in een verzorgingshuis toegewezen krijgen. Ouderen hebben dus helaas niet altijd meer de keuze of ze thuis willen blijven wonen of niet. Dat is jammer.

Met het wegbezuiniging van de verzorgingshuizen wordt er ook van burgers verwacht meer te zorgen voor elkaar en spelen mantelzorgers een belangrijke rol, zoals familie, vrienden, buren en wijkverpleegkundigen.

Daarnaast wordt van mensen verwacht meer te zorgen voor elkaar en spelen mantelzorgers zoals familie, vrienden en buren een belangrijke rol samen met de eerstelijnszorg, zoals huisarts en de wijkverpleegkundige. Alleen met een medische indicatie kunt u een plek in een verzorgingshuis of verpleeghuis toegewezen krijgen en is eenzaamheid geen indicatie voor opname. Ouderen hebben dus helaas niet altijd meer de keuze of ze thuis willen blijven wonen of niet. Dat is jammer.

Langer Thuis in Huis helpt!

 

Er komt veel bij kijken om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Juist daarom zijn wij het onafhankelijke platform Langer Thuis In Huis begonnen, om senioren zo te helpen bij dit proces.

 

U vind hier betrouwbare informatie die u nodig heeft om langer thuis te blijven wonen. Van hulpmiddelen, leveranciers, geldzaken en keuzehulpen tot aan tips om vitaal te blijven en leuke dingen te doen! 

Mantelzorg

Het omzien naar elkaar en mantelzorgondersteuning wordt steeds belangrijker. De omslag van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving is al in gang gezet. Mantelzorg speelt daarin een belangrijke rol. Mantelzorgers helpen anderen langdurig en onbetaald, bijvoorbeeld bij een chronische ziekte, handicap of andere situaties waarin hulp nodig is. Dat kan de partner, een ouder, een kind of ander familielid, vriend of kennis zijn. Hoewel mantelzorg een essentieel onderdeel is van de participatiesamenleving, zullen gespecialiseerde verpleeghuizen voor mensen met een zware zorgvraag blijven bestaan.

Meer info over mantelzorg vind u op www.mantelzorg.nl

Digitale hulpmiddelen

Mede door de komst van nieuwe technieken wordt langer thuis wonen makkelijker en comfortabeler. Heeft u moeite met alledaagse klusjes zoals schoonmaken en boodschappen doen? Dan kunt u bijvoorbeeld uw smartphone of computer gebruiken om thuis boodschappen te laten bezorgen, om uw medicijnen te bestellen of om een betrouwbare huishoudelijke hulp te vinden. Daarnaast kan het zijn dat u zich soms eenzaam voelt en op zoek bent naar nieuwe contacten. Er zijn verschillende apps beschikbaar voor de smartphone die u kunt gebruiken om nieuwe personen te leren kennen. En wat dacht u van een robotstofzuiger?

De veranderende inrichting van de zorg in Nederland maakt het mogelijk om mensen te helpen met hulpmiddelen en de juiste zorg, afgestemd op ieder individu. Daarnaast nemen de technische mogelijkheden in huis – ook wel domotica genoemd – de komende jaren sterk toe. Vitale gegevens kunnen op afstand in de gaten worden gehouden, valsensoren laten direct weten als er iets niet goed is, de dokter kan direct per videoverbinding om advies gevraagd worden, robots helpen met dweilen, stofzuigen en grasmaaien, het gasfornuis wordt vervangen door een veilige inductiekookplaat, gordijnen openen en sluiten automatisch als het licht of donker wordt.

Door middel van verschillende technische aanpassingen aan het huis kunt u ervoor zorgen dat uw woning een plek is waar u vrij en veilig kunt bewegen. Zo kunt u weer makkelijk uw hele huis gebruiken en houdt u energie over voor de dingen waar u blij van wordt.

Langer thuis wonen heeft voor- en nadelen, afhankelijk van uw persoonlijkheid en uw situatie. Bent u graag op uzelf, of bloeit u op in grote groepen? Zijn er veel voorzieningen bij u in de omgeving, zoals de huisarts, apotheek, supermarkt en bijvoorbeeld een buurthuis? Is uw huis veilig om valpartijen te voorkomen? En hoe zit het met de financiën voor eventuele aanpassingen van de woning? Het is aan u om te bepalen wat voor u het fijnste en best haalbaar is. Deze website helpt u daar graag bij.

Voor- en nadelen

We hebben de voor- en nadelen van langer thuis wonen voor u op een rij gezet.

Voordelen van langer thuis wonen

• In uw vertrouwde leefomgeving kunt u zichzelf vaak langer zelfstandig redden
• U hoeft geen afscheid te nemen van uw vertrouwde omgeving, buren en vrienden
• Sociale contacten zijn makkelijker te onderhouden in de buurt die u kent
• U heeft zelf de regie over uw woning en eventuele aanpassingen daarin
• U bepaalt zelf wie u inschakelt, voor hulpverlening als u het niet zelfstandig kunt redden
• Als u al lang in hetzelfde huis woont, zijn uw woonlasten waarschijnlijk laag
• Financieel betekent langer thuis wonen veelal dat eventueel aanwezig eigen vermogen later kan worden vererfd en niet wordt ‘opgegeten’

Nadelen van langer thuis wonen

• Mogelijk is er een investering nodig om veilig in uw huis te kunnen blijven wonen
• Aanvraagprocedures bij de gemeente via het WMO loket (=wet maatschappelijke ondersteuning) voor huishoudelijke ondersteuning of voor hulpmiddelen om zelfredzaam te kunnen blijven duren soms (te) lang
• Er is niet 24 uur rond de klok zorg te regelen, met uitzondering van een terminale situatie
• Er is niet altijd voldoende zorg voor handen om u te kunnen ondersteunen als u dit nodig heeft
• Soms zijn adequate hulpmiddelen (zoals een hoog-laagbed, sta en tilliften) die nodig zijn als de staffunctie achteruit gaat, lastig in te zetten doordat het huis hiervoor niet geschikt is
• U zult mogelijk een beroep moeten doen op hulp van naasten
• Eenzaamheid kan een gevaar vormen

Kan ik langer thuis wonen in mijn huis?

Als uw huidige woning u bevalt, wilt u er waarschijnlijk het liefst zo lang mogelijk blijven wonen. De herinneringen, de omgeving en de sociale contacten: dat is wat een huis een thuis maakt.  Als u van uw huis een levensloopbestendige woning maakt, dan kunt u er blijven wonen, ook wanneer u:

• in de toekomst zorg nodig heeft
• een verhoogd risico op vallen krijgt
• woont in een huis met meerdere verdiepingen
• niet te veel wilt – of kunt investeren

Wat is een levensloopbestendige woning?

Een levensloopbestendige woning is meer dan een huis met één verdieping. Het is een huis dat zo is aangepast of gebouwd, dat de bewoners er hun hele leven in kunnen wonen. Zelfs als er zorg nodig is of als de bewoners slecht ter been zijn. Van bijna elk huis kan een levensloopbestendige woning gemaakt worden, dus ook van uw huis!

Om te bepalen of uw huidige woning geschikt is om levensloopbestendig te maken moet u zich een aantal vragen stellen. Deze vragen behandelen we hierna.

Is uw omgeving geschikt?

De woonomgeving is heel bepalend voor uw wooncomfort. Zeker als u ergens al vele jaren woont, bent u gehecht aan uw plekje en aan de buurt. Fijne buren, een gezellige straat, winkels in de buurt waar u al heel lang komt; die wilt u niet graag missen. Denk aan de volgende punten:

• Sociale contacten
• Veilige buurt
• Halte openbaar vervoer
• Zorgvoorzieningen, zoals huisarts en apotheek
• Winkels
• Buurtcentrum voor activiteiten
• Brievenbus
• Groen, bijv. een park
• Verkeersveiligheid
• Fiets- en wandelpaden

Niet alle punten zijn even belangrijk. Als u geen boodschappen meer kunt doen, is vrijwel alles via internet te bestellen en wordt dit aan huis bezorgd. Maar zo lang het kan, is een kort loopje naar het winkelcentrum wel net zo gezellig!

Is mijn huis geschikt?

Bijna alle huizen zijn geschikt om aangepast te worden. Het kan natuurlijk zijn dat uw woning zo groot is, dat u er liever niet blijft. Om praktische en/of financiële redenen. Maar aanpassen kan vrijwel altijd.

Woning eigenlijk te groot?

Mocht u uw woning te groot vinden worden bestaan er tegenwoordig zelfs mogelijkheden om uw woning te laten splitsen, waarbij u bijvoorbeeld de bovenverdieping kunt verhuren aan starters.

Ook als u op oudere leeftijd nog gezond en mobiel bent, is het verstandig om nu al na te gaan denken over de toekomst. U kunt de aanpassingen dan stap voor stap doen. Misschien hebt u toch al plannen om de keuken of de badkamer te vernieuwen. Maak die dan gelijk levensloopbestendig.

Denk eerst goed na over alle plekken in uw huis die in de toekomst mogelijk onhandig of onveilig kunnen worden.

• Kookt u op gas?
• Heeft u een trap of meerdere trappen?
• Heeft u uw toilet en slaap- en badkamer op de verdieping?
• Heeft u alleen een ligbad of een douche met instap?
• Zijn er drempels en andere opstapjes?
• Hoogteverschillen tussen kamers?
• Gladde vloeren?
• Zijn er ruimtes die te krap zijn om met een rollator te kunnen lopen?
• Heeft u een onderhouds-intensieve tuin?

Ook al moet u op al deze vragen met “ja” antwoorden, dan is uw huis waarschijnlijk toch geschikt om aangepast te worden. Alleen een woning waar geen slaap- en badkamer op de begane grond gemaakt kan worden en waar ook geen traplift geplaatst kan worden, is heel moeilijk aan te passen. Maar de huidige trapliften zijn vrijwel overal te plaatsen.

Aanpassingen op het gebied van verwarming, verlichting, isolatie, ventilatie en inbraakbeveiliging zijn vaak ook aan te raden. 

Hoe maak ik mijn huis levensloopbestendig?

Het kan ontzettend lastig zijn om te bepalen waar u begint bij het levensloopbestendig maken van uw woning. Zeker als u nergens last van heeft, waar begint u dan? Bovendien, hoe zit het met de financiering? Hier kunt u alles lezen over het levensloopbestendig maken van uw woning.

Welke financieringsmogelijkheden zijn er?

U wilt langer thuis wonen en dus uw woning levensloopbestendig maken, maar hoe kunt u dit financieren? We bespreken hieronder de meest voor de hand liggende mogelijkheden.

De WMO

De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) is bedoeld om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Er zijn verschillende mogelijkheden om met behulp van de WMO langer thuis te kunnen blijven wonen.

Denk bijvoorbeeld aan hulp bij het huishouden, een aangepaste woning of vervoersvoorzieningen. Voor deze hulp kunt u terecht bij uw gemeente. Een nadeel is dat er tijd overheen gaat voordat het e.e.a. is gerealiseerd. 

Lees ook eens: Heb ik recht op een vergoeding van mijn hulpmiddelen of woningaanpassingen?

Let op: elke gemeente heeft een ander beleid. Het kan per gemeente verschillen wat en hoeveel u vergoedt krijgt. 

Wat is de wmo precies? In Nederland moeten de gemeentes ervoor zorgen dat u zo lang mogelijk thuis kunt wonen en deel kunt nemen aan de samenleving. Dat gebeurt via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de Wmo. 

 

Bij alles wat iemand niet zelf kan, wordt gekeken waarin de Wmo ondersteuning kan geven met hulpmiddelen en zorg. 

Wmo biedt niet altijd een oplossing voor langer thuis wonen

De gemeente bepaalt of u in aanmerking komt voor een indicatie vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Als u die indicatie heeft dan krijgt u via de gemeente de aanpassingen die nodig zijn om weer langdurig zelfredzaam te zijn. Denk aan een traplift, thuiszorg en bijvoorbeeld een scootmobiel. U betaalt dan alleen een kleine eigen bijdrage voor de Wmo per vier weken. Omdat het best ingewikkeld is om een Wmo-aanvraag te doen, hebben wij een Wmo-consulent geïnterviewd en haar gevraagd naar de beste tips: Wmo hoe werkt het? Tips van een Wmo-consulent.

De Wmo-aanvraag neemt vaak veel tijd in beslag: het kan zo 3 maanden duren voor u uw hulpmiddelen in huis heeft. Bovendien geven veel gemeenten voorkeur aan het verstrekken van een verhuisbudget in plaats van het plaatsen van de woningaanpassingen. Vervelend als u helemaal niet wilt verhuizen!

Eigen middelen

Een snellere manier om langer thuis te blijven wonen is met behulp van eigen middelen. Dit betekent dat u zelf of met behulp van uw familie of vrienden maatregelen neemt om langer thuis te kunnen blijven wonen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanpassen van uw woning, het regelen van hulp in het huishouden of het aanschaffen van vervoersvoorzieningen.

Andere financieringsmogelijkheden

Er zijn ook andere financieringsmogelijkheden om langer thuis te kunnen blijven wonen. Zo kunt u bijvoorbeeld gebruikmaken van de blijverslening. Dit is een lening die u kunt afsluiten als u 65 jaar of ouder bent en uw woning aanpast aan uw leeftijd of aan een chronische aandoening. Voor deze lening hoeft u geen rente te betalen. We schreven ook een artikel over andere financieringsmogelijkheden.

Langer thuis wonen met dementie

Zelfstandig thuis blijven wonen met dementie is niet makkelijk, maar het is wel mogelijk. Uit onderzoek van TU Eindhoven blijkt dat mensen met dementie met slechts een paar aanpassingen twee tot drie jaar langer thuis kunnen blijven wonen.

Dat is natuurlijk erg fijn, vooral omdat zij daardoor zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven. De aanpassingen die nodig zijn, zijn vooral op het gebied van comfort, veiligheid, structuur en herkenbaarheid. Daarnaast hangt de mogelijkheid om langer thuis te blijven wonen met dementie ook af van partner, familie en vrienden die (een deel van) de zorg op zich moeten nemen.

Kijk voor meer informatie over wonen met dementie op https://www.dementie.nl/omgaan-met-dementie/opname-in-een-verpleeghuis/woonvormen/een-geschikte-woonvorm-vinden.

Conclusie

Kortom, langer thuis wonen heeft voor- en nadelen afhankelijk van uw persoonlijkheid en situatie. Bent u graag op uzelf, of bloeit u op in grote groepen? Zijn er veel voorzieningen bij u in de omgeving, zoals de huisarts, apotheek, supermarkt en bijvoorbeeld een buurthuis? Is uw huis veilig om valpartijen te voorkomen? En hoe zit het met de financiën voor eventuele aanpassingen van de woning? Het is aan u om te bepalen wat voor u het fijnste en best haalbaar is. In dit proces helpen we u met onze website graag.

Bronnen

Planbureau voor de leefomgeving