Erfbelasting: wat is het en hoe werkt het?

Wat is erfbelasting en hoe kunt u uitrekenen hoeveel u of uw nabestaanden moet(en) betalen? Hoe bepaalt u wie uw begunstigden zijn? Hoe kan een erfenis worden geweigerd? In dit blog zullen wij deze vragen beknopt en duidelijk voor u beantwoorden.

Dit artikel is inhoudelijk gecontroleerd door financieel adviseur Paul van Rossum.

[lwptoc]

Wat is erfbelasting?

Erfbelasting is een belasting die geheven wordt over erfenissen. Het tarief van deze belasting is voor een groot deel afhankelijk van twee factoren. De omvang van de erfenis, en de graad van verwantschap tussen de erfgenaam en de overledene.

Wie zijn mijn erfgenamen?

Uw erfgenamen bepaalt u in uw testament. Als u geen testament heeft, bepaalt de staat, het erfrecht, wie uw erfgenamen zijn. 

Het erfrecht verdeelt de erfgenamen in 4 groepen:

1. Echtgenoot, geregistreerde partner en eigen kinderen (geen pleeg- of stiefkinderen). Als uw kinderen niet meer leven: uw kleinkinderen
2. Ouders, broers en zussen. Als uw broers en zussen niet meer leven: hun
   kinderen
3. Grootouders
4. Overgrootouders

De eerste groep erft de erfenis. Zijn die er niet? Dan erft de tweede groep erfgenamen. Als er ook niemand in de tweede groep zit, erft de derde groep. Als ook die er niet zijn, dan erft de vierde groep. Als er helemaal geen erfgenamen zijn, dan gaat uw erfenis naar de staat.

Hoeveel erfbelasting moet u betalen?

Een erfenis bestaat uit alle bezittingen en schulden van de overledene. Erfbelasting wordt alleen betaald over het positieve saldo. Voor geldbedragen is het vaststellen van de waarden en de erfbelasting niet zo moeilijk, maar hoe zit het bijvoorbeeld met de erfbelasting van een huis?

1. Economische waarde inboedel 

De waarde van de inboedel bepalen is vaak het lastigste. Vaak geven nabestaanden de inboedel aan tegen de verzekerde waarde, maar dat kan leiden tot een te hoge aanslag. U verzekert immers tegen het bedrag dat nodig is om de inboedel opnieuw aan te schaffen. Bij erfbelasting gaat het echter alleen om de economische waarde van de inboedel.

U kunt deze zelf berekenen of laten taxeren. Sommige taxateurs kunnen u ook helpen met het eerlijk verdelen van de erfenis. Een taxateur inhuren kost echter wel geld. Als u het zelf gaat doen, kunt u kijken op de site van de belastingdienst. Hier staat zeer handig per soort erfenis (bijvoorbeeld een auto, een huis, of kunst) hoe u de waarde hiervan kunt berekenen.

2. Erfbelasting huis
Als u een woning erft, dan geldt de WOZ-waarde die vermeld staat in de WOZ-beschikking in het jaar ván of ná het overlijden. U mag zelf kiezen welke van de twee, dus u kiest natuurlijk voor de laagste. Wilt u nog meer geld besparen, dan kan het de moeite waard zijn om de WOZ-beschikking kritisch na te gaan.

Erfbelasting 2023: overzicht tarieven

Hieronder volgt een overzicht van de tarieven erfbelasting bij overlijden in 2022 zoals gezien bij de Belastingdienst.

Vrijstellingen erfbelasting bij overlijden in 2023

• Echtgenoot, geregistreerd partner of samenwonend partner: € 723.526,-
• Kind, pleegkind of stiefkind: € 22.918,-
• Kleinkind: € 21.918-
• Achterkleinkind: € 2.418,-
• Kind met een beperking: € 68.740- (hiervoor gelden aparte voorwaarden)
• Ouder: € 54.270,- (Erven u en uw partner allebei? Dan is de vrijstelling voor u samen € 51.053,-)
• Overige erfgenamen, zoals broer of zus: € 2.418,-

Overzicht tarieven erfbelasting 2022

Ter vergelijking: hieronder volgt een overzicht van de tarieven erfbelasting bij overlijden in 2022 zoals gezien bij de Belastingdienst. 

Vrijstellingen erfbelasting bij overlijden in 2022

• Echtgenoot, geregistreerd partner of samenwonend partner: € 680.645,-
• Kind, pleegkind of stiefkind: € 21.559,-
• Kleinkind: € 21.559,-
• Achterkleinkind: € 2.274,-
• Kind met een beperking: € 64.666,- (hiervoor gelden aparte voorwaarden)
• Ouder: € 51.053,- (Erven u en uw partner allebei? Dan is de vrijstelling voor u samen € 51.053,-)
• Overige erfgenamen, zoals broer of zus: € 2.274,-

Erfbelasting berekenen: zo doet u dat

 

Voorbeeld: iemand erft € 200.000 van zijn vader die in januari 2022 is overleden. De vrijstelling bedraagt €21.559, waardoor er een bedrag van € 178.441 overblijft waar belasting over betaald moet worden.

 

Over de eerste € 130.424 moet 10% belasting worden betaald, dit komt neer op € 13.424. Over het resterende bedrag (€178.441,- min €130.424,- is € 48.017) moet dan nog 20% belasting worden betaald: € 9.603,40. Dat maakt een totaalbedrag van € 23.027,40 (€ 13.424,- plus €9.603,40) dat aan erfbelasting moet worden betaald.

Erfbelasting aangifte doen

Om aangifte te doen krijgt u automatisch een bericht van de belastingdienst, de aangiftebrief erfbelasting. Als u deze brief niet ontvangt maar wel erfbelasting verschuldigd bent, dan dient u dit zelf aan te vragen via de Belastingtelefoon.

In de brief staat ook binnen welke periode u aangifte moet doen. Meestal moet dit binnen ongeveer 8 maanden na het overlijden gebeuren. Als de aangifte te laat binnen is, dan wordt er belastingrente gerekend. U kunt dit voorkomen door uitstel aan te vragen, mocht het doen van aangifte door omstandigheden niet op tijd lukken.

Met het nummer dat in de brief vermeld staat, kunnen de erfgenamen inloggen bij de belastingdienst en de aangifte online invullen. U kunt de aangifte ook op papier invullen door via de Belastingtelefoon een aangifteformulier te bestellen of deze zelf te downloaden. Alle erfgenamen ondertekenen de aangifte. Dit doen ze zelf, of door een andere erfgenaam of de executeur te machtigen hiervoor.

Erfenis weigeren of aanvaarden?

Als u door een testament of door de wet wordt aangewezen als erfgenaam, dan gaat de wet ervan uit dat u deze erfenis aanvaardt. U hoeft dit echter niet te doen. Het is mogelijk dat u de erfenis niet wilt aanvaarden of dat u nog twijfelt. Het is bijvoorbeeld
handig om eerst te weten wat de erfenis precies inhoudt voor u deze beslissing neemt. U krijgt hier ongeveer 3 maanden de tijd voor.

U heeft 3 mogelijkheden:

• De erfenis verwerpen (volledig weigeren)
• De erfenis zuiver aanvaarden
• De erfenis beneficiair aanvaarden

De erfenis verwerpen
U kunt een erfenis volledig weigeren. U bent dan officieel geen erfgenaam meer, niet verantwoordelijk voor de nalatenschap en niet betrokken bij de afwikkeling ervan. U ontvangt dus niets, maar u bent ook niet aansprakelijk voor eventuele schulden.

De erfenis zuiver aanvaarden
Na het zuiver aanvaarden van de erfenis, ontvangt u alle goederen en schulden van de overledene. U hebt dus recht op alle bezittingen, maar bent ook aansprakelijk voor alle schulden. Zelfs als de totale schulden meer bedragen dan de bezittingen
(negatieve nalatenschap). U zult dan de overgebleven schulden met uw eigen vermogen moeten betalen. Er is een uitzondering voor gevallen waarbij u na de zuivere aanvaarding bent geconfronteerd met een onverwachte schuld.

Minderjarige kinderen kunnen een erfenis nooit zuiver aanvaarden, enkel beneficiair aanvaarden of verwerpen.

De erfenis beneficiair aanvaarden
Als u de erfenis beneficiair aanvaardt, bent u niet aansprakelijk als er schulden zijn. Ook niet als u vermogen heeft. De schulden worden betaalt met het geld en de andere bezittingen van de overleden persoon. Dat wat overblijft, wordt verdeeld over
de erfgenamen. Kiest u voor het beneficiair aanvaarden of verwerpen van de erfenis? Dan heeft u een verklaring nodig van de rechtbank. Dit kost ongeveer 130 euro.

In het kort

Het belangrijkste dat u moet weten is dat:

• De belasting alleen betaald wordt over het positieve saldo van de erfenis.
• U een erfenis altijd kunt weigeren of beneficiair aanvaarden.
• Het slim is om de WOZ-beschikking van de woning kritisch te bekijken.

Wilt u persoonlijk advies over uw financiën? Financieel adviseur Paul van Rossum kan u helpen. Ga naar www.denieuwebankier.nl.

Bronnen

Consumentenbond
Erfwijzer
Belastingdienst