Nalatenschap: wat is het en wat zijn uw opties?

U denkt er misschien nog liever niet over na, (logisch), maar toch is het goed om stil te staan bij wat uw wensen zijn voor uw nalatenschap. Laat u het over aan de staat? Stelt u een testament op? Of wilt u misschien een deel schenken aan een goed doel? Ik heb uitgezocht hoe het werkt, en laat het u graag alle opties zien in dit artikel.

Dit artikel is inhoudelijk gecontroleerd door financieel adviseur Paul van Rossum.

Wat is nalatenschap?

Een nalatenschap omvat alle bezittingen en schulden die worden nagelaten door een overledene, ook wel erflater genoemd. Hierbij horen bijvoorbeeld het huis, banksaldi en auto’s, hypothecaire geldleningen en belastingschulden.

Testament of geen testament?

Een testament is een akte waarin u volgens uw eigen wensen en ideeën kunt aangeven wie uw erfgenamen zijn, aan wie u een schenking wilt doen en of u wilt dat bepaalde mensen of organisaties bepaalde goederen of zaken krijgen.

Met een testament kunt u uw nalatenschap precies laten aansluiten op uw eigen situatie en voorkeuren. Een notaris kan u hierbij adviseren. U kunt de akte zelf schrijven en in bewaring geven bij een notaris, maar het is gebruikelijk de akte door een notaris te laten opstellen.

Verder kunt u in het testament een executeur benoemen die met of namens de erfgenamen een deel van uw nalatenschap afhandelt. U kunt de bevoegdheden en opgaven van de executeur zelf vastleggen. Het is verstandig vooraf met de persoon te overleggen die u als executeur wilt benoemen.

Een testament is niet gratis. Hoewel ieder notariskantoor zijn eigen tarieven heeft, begint een eenvoudig testament meestal rond de € 400,-. Tegenwoordig kunt u ook een standaardtestament online afsluiten. Dat kan vanaf € 225.

Een testament is niet verplicht. Als u geen testament heeft, dan wordt de nalatenschap verdeeld volgens de wettelijke regels van opvolging bij versterf, Burgerlijk Wetboek, boek 4. Dit houdt in: erfgenamen met een familierelatie met de overledene. In de wet zijn de erfgenamen bij versterf ingedeeld in vier groepen:

1. partner en kinderen
2. ouders, broers, zussen
3. grootouders
4. overgrootouders

Deze volgorde bepaalt wie de erfgenamen zijn.

Speciale wensen vastleggen

Als u speciale wensen omtrent uw nalatenschap wilt vastleggen, kan dit in een legaat of een codicil. Ook kunt u een speciaal fonds op naam opzetten. De verschillen hiertussen zijn als volgt:

Legaat

Een legaat is een gift of schenking die kan worden opgenomen in een testament. Daarbij kan geld of een bepaald goed aan een bepaalde persoon of organisatie worden geschonken, ten laste van de hele nalatenschap. U kunt bijvoorbeeld sieraden, kunst, een auto, of zelfs een som geld naar bepaalde erfgenamen laten gaan.

Degene aan wie u het legaat wilt nalaten, heet een legataris. Dit kan ook een organisatie zoals een goed doel zijn. De executeur is verplicht de legataris op de hoogte te stellen en het legaat af te geven. Indien het legaat een bezit is, dan kan de legataris ervoor kiezen deze te verkopen. De opbrengst is dan nog steeds voor de legataris. Een legaat is altijd opgenomen in uw testament. Zonder testament kunt u geen legaat hebben.

Codicil

Een codicil is een handgeschreven document waarin u roerende zaken kunt nalaten. Dit betekent alle tastbare objecten die verplaatsbaar zijn. Zo kunt u bijvoorbeeld foto’s of fotoboeken met emotionele waarde nalaten aan bepaalde erfgenamen. U kunt geen geld, aandelen, of huizen nalaten via een codicil. Deze kunt u beter vastleggen in een legaat in uw testament.

Voor een codicil is geen testament nodig. Wel wordt er geëist dat het handgeschreven is, dat elke pagina ondertekend is, en dat er een datum op staat. Als u niet aan deze drie eisen voldoet, is uw codicil ongeldig.

U kunt uw codicil thuis bewaren of bij een notaris. Laat in beide gevallen uw erfgenamen weten dat u een codicil heeft opgesteld en waar u deze bewaard.

Fonds op naam

Naast een legaat en codicil kunt u een fonds op naam laten opstellen in uw testament. Dit is een schenking aan een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI), met een gerichte opdracht.

De donateur kan het hoofdfonds, de ANBI, vragen om het geld aan een specifiek doel te besteden. Dit doel moet wel passen binnen de missie van het hoofdfonds. Zo kunt u bijvoorbeeld een fonds op naam opstellen voor een natuurorganisatie met de gerichte opdracht om de natuur in uw eigen regio te beschermen. Of u kunt bijvoorbeeld KNGF Geleidehonden kiezen. En dan een fonds op naam stellen voor de geleidehondenopleidingen.

Bij een fonds op naam is het belangrijk als donateur om een overeenkomst op te stellen met het hoofdfonds. Hierin kunt u precies beschrijven aan welke specifieke doelen de schenking wordt besteed. Ook is het handig om de hoogte van de schenking vaststellen en of deze periodiek of eenmalig is. Bij een schenking aan een ANBI heeft u het voordeel dat u geen erfbelasting én geen schenkbelasting betaald. De schenking is volledig belastingvrij.

Geven aan een goed doel

Zoals gezegd bij het fonds op naam, kunt u uw nalatenschap deels (of volledig) nalaten aan een goed doel. Dit kunt u doen op drie manieren.

• U maakt het goede doel uw erfgenaam in uw testament. Het goede doel zal de erfenis altijd beneficiair aanvaarden en zal daarom nooit aansprakelijk zijn als de schulden hoger zijn dan de baten.
• U schenkt het goede doel geld doormiddel van een legaat.
• U stelt een fonds op naam op voor het goede doel.

KNGF Geleidehonden

Een mogelijk goed doel met ANBI-status waaraan u kunt doneren is KNGF Geleidehonden. Hun missie is om zo veel mogelijk mensen met een beperking een fijner leven te geven met een speciaal daarvoor opgeleide hond.

Tegenwoordig worden er honden opgeleid die hulp bieden bij allerlei beperkingen. Zo bestaan er blindengeleidehonden, buddyhonden, assistentiehonden, en autismehonden. Mooi he?

Als stichting zonder winstoogmerk is dit doel grotendeels afhankelijk van donaties. Eén op de drie honden kan bijvoorbeeld worden opgeleid dankzij nalatenschappen. Als u dat interessant vindt kunt u een brochure van KNGF Geleidenhonden opvragen.

Meer informatie over het proces van puppy tot volledig opgeleide hond ziet u in de video hieronder.

Conclusie

Er zijn geen goede of foute beslissingen voor uw nalatenschap. Of u nu kiest voor een schenking aan een goed doel, wel of geen testament, alleen een codicil, of een fonds op naam. Wel is het belangrijk om te weten welke opties u heeft. 

Heeft u al eens nagedacht over schenken aan een goed doel?

Bronnen

Notaris.nl
KNGF Geleidehonden
Belastingdienst
ABN AMRO
Judex