Eenzaamheid voorkomen op latere leeftijd? Expert legt uit

Eenzaamheid is een groeiend probleem, vooral bij mensen op latere leeftijd. Het kan leiden tot een vermindering van de kwaliteit van leven en zelfs gezondheidsproblemen. Gelukkig zijn er manieren om eenzaamheid te voorkomen en te verminderen. In dit artikel vertelt eenzaamheidsdeskundige Jeannette Rijks hoe u dat het beste kunt doen. 

Wat is eenzaamheid precies

Eenzaamheid is een emotie. Het is het gevoel dat je niet voldoende verbonden bent met andere mensen. Het kan voelen als buitengesloten worden. Het kan voelen alsof je alleen op de wereld bent, of je niemand hebt om leuke dingen mee te doen of alsof je overal alleen voor staat. De emotie voel je in je lichaam. Daarom zeggen we ook: je voelt je eenzaam.

Lees ook:  Bestaan er symptomen van eenzaamheid?

Gevoel, geen situatie

Je kunt in je eentje zielsgelukkig zijn en je diep ellendig voelen midden tussen andere mensen. Eenzaamheid heeft dan ook weinig te maken met de vraag of je alleen bent, of alleen woont. Eenzaamheid is een signaal van je lichaam dat je ertoe aanzet je te verbinden met andere mensen. En daar zit het probleem.

Niet verbonden

Je verbinden met anderen is een noodzakelijke vaardigheid voor elk mens. Net zoals je wassen, voor je eigen eten en onderdak zorgen is het zorgen voor verbinding een eerste levensbehoefte. Vaardigheden komen een mens niet aanwaaien, je moet het leren. Wie het niet heeft geleerd of niet kan, door welke oorzaak dan  ook, heeft een probleem.

Oorzaken van niet verbonden zijn

Er zijn allerlei oorzaken waardoor mensen zich niet of niet goed verbinden met anderen. Sommigen hebben het nooit geleerd, omdat het nooit nodig was. Ze rolden van de ene situatie (thuis) in de andere (school), gingen erop uit (werken), vonden een partner en leefden hun hele leven gelukkig en zonder eenzaamheid.

Totdat de partner er niet meer was en de eenzaamheid toesloeg. Zij voelden zich dus levenslang gelukkig totdat opeens hun situatie veranderde en ze ontdekten dat ze niet wisten hoe hiermee om te gaan.

Levenslang

Anderen – en dat zijn er heel veel – hebben al heel vroeg in hun leven te maken gekregen met eenzaamheid. Zij hebben hun hele leven van alles gedaan om dat op te lossen, soms met min of meer succes.

Afleiding is daarbij een belangrijke vorm: lid zijn van clubs, hard werken, TV kijken, altijd maar erop uit zijn om dat gevoel van eenzaamheid maar niet te voelen. Als dan de ouderdom komt en er steeds minder mogelijkheden zijn om afleiding te vinden, komt die eenzaamheid die er altijd al was, ongenadig om de hoek kijken.

Oorzaken van eenzaamheid

Voor vrijwel iedereen, eenzaam of niet, komt er een tijd dat er minder mogelijk is. Net zoals je op den duur niet meer voor je eigen eten kunt zorgen kun je dan goed zorgen voor je eigen relaties. Vervoer wordt een obstakel. Erop uit gaan wordt lastiger. Lichamelijke hinder maakt dat je niet meer alles kunt doen wat je zou willen.

Er zijn omstandigheden die ervoor zorgen dat je oude vrienden niet meer kunt bezoeken. Je kringetje wordt kleiner, er overlijden nu eenmaal mensen. Nieuwe mensen ontmoeten is niet altijd meer zo eenvoudig. Al met al zijn er veel verschillende zaken die maken dat het ontmoeten van mensen minder makkelijk is.

Gevolgen van eenzaamheid

Eenzaamheid maakt ongelukkig. Dat weten we allemaal wel. Maar er is meer. Eenzaamheid maakt dat je vatbaarder bent voor kwalen. Dat ziektes minder snel genezen en dat een ziekte als dementie sneller ontstaat en zich bovendien sneller ontwikkelt. Het is daarom van het grootste belang dat je ervoor zorgt dat eenzaamheid geen kans krijgt.

Niemand ontkomt aan verlies

Het is nu eenmaal niet anders: wie een relatie heeft zal die ooit kwijtraken. Hoe je omgaat met de eenzaamheid die daar het gevolg van is, hang af van wie je bent. Van wat je hebt geleerd over relaties en hoe je omgaat. Een ding is zeker: je moet in actie komen als je last hebt van eenzaamheid. Want duurt eenzaamheid te lang, dan verandert het je brein.

Wat kun je doen?

Wat je kunt doen is voor ieder mens anders. Wie een partner verlies na 45 jaar, is er anders aan toe dan iemand die net is verhuisd naar een woonzorgcomplex. Wie aan huis gebonden is door ziekte kan andere dingen doen dan iemand die nog volop in het leven staat. Een ding is voor iedereen gelijk: je moet ervoor zorgen dat je goede relaties hebt met mensen die voor jou belangrijk zijn.

Individueel

Voor de een kan dat betekenen dat je je inleeft in de omstandigheden van degene die jou drie keer per week komt verzorgen. Dat je die persoon aandacht geeft. Voor een ander kan dat betekenen dat je opgeeft te proberen contact te krijgen met de broer die jou met meer wil zien en dat je vrienden zoekt waar je wel leuk mee om kunt gaan.  Wat je kunt doen is altijd een individuele zoektocht, die begint met de vraag; wat heb ik nodig qua verbondenheid met andere mensen?

Sociale activiteiten

Vaak wordt mensen aangeraden van alles te ondernemen om onder de mensen te komen. En het klinkt ook logisch: ontmoet mensen en het komt goed. Helaas is dat niet zonder meer de oplossing van eenzaamheid.

Natuurlijk is het leuk om mensen te ontmoeten (bijvoorbeeld via bepaalde apps tegen eenzaamheid of via activiteiten voor ouderen) – als je dat zelf leuk vindt! als dat iets is wat niet bij je past, doe het dan niet! Zoek dan eerst uit wat in jouw omstandigheden voor jou het beste zou zijn en ga daarop af.

Zoektocht

Lukt dat uitzoeken niet zelf, dan zijn er allerlei organisaties die je daarbij kunnen helpen. Denk aan het welzijnswerk in de gemeente (vaak weet je huisarts waar je het best terecht kunt). Maar ook een privé coach kan je heel goed begeleiden bij het vinden van een nieuw doel in je leven. Ongeacht je leeftijd is dat een heel goede manier om uit te vinden wat bij je past en hoe je dat kunt realiseren.

Professionele hulp

Een zoektocht naar wat je wilt en hoe je dat doet…prachtig, als je niet al langer last hebt van eenzaamheid. Maar wat als je, zoals zo’n 30% van alle mensen, al je hele leven met eenzaamheid loopt te worstelen? In dat geval is het van groot belang dat je goede hulp zoekt. Een specialist eenzaamheid is opgeleid om je te helpen, zodat je geen last meer hebt van eenzaamheid. Het kan, ook als je al op leeftijd bent.

Het kan wel!

Zelfs als je er al je hele leven tegenop ziet om onder de mensen te komen, omdat je je eenzaam voelt, kan zo iemand je helpen je leven een nieuwe richting te geven. Ongeacht je leeftijd. Kijk maar eens bij de serie van omroep MAX, waar een specialist eenzaamheid een groep mensen begeleidde naar een leuker leven.

Conclusie

Eenzaamheid is normaal, het overkomt iedereen die een tekort heeft aan verbondenheid met anderen. Tijdelijk, of langdurig. Eenzaamheid is een signaal om in actie te komen en te zorgen voor meer verbinding. Wie dat niet zelf kan, moet hulp inroepen om te voorkomen dat eenzaamheid een langdurig probleem wordt dat de gezondheid ondermijnt. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die die hulp kunnen bieden.