Koersbal, wat is het en hoe werkt het?

Koersbal is een populaire sport onder Nederlandse ouderen. Deze balsport lijkt een beetje op het bekende Franse jeu-de-boule en wordt vooral binnen beoefend. Veel mensen weten niet dat koersbal grotendeels gebaseerd is op het Engelse Bowls, een balsport waarvan de geschiedenis tot wel honderden jaren teruggaat en destijds vooral in Groot Brittannië erg populair was. 

Doordat koersbal geen zware inspanning vereist, kan de sport tot op hoge leeftijd blijven worden gespeeld. Meestal wordt koersbal informeel gespeeld in gezelligheidsclubs, verzorgingshuizen en buurtcentra. Zo heeft u samen een leuk tijdverdrijf en kunt u meteen een competitieve sport beoefenen. 

Wat is koersbal?

Koersbal (of koersballen) is een balspel dat lijkt op jeu-de-boules met grotere ballen met een afwijking naar links of rechts. De speler moet bedenken welke koers zijn bal zal gaan om zo dicht mogelijk bij de ‘jack’ (het doel) te komen.

Koersbal wordt meestal binnen gespeeld op een mat van 8 x 2 meter, waarbij twee teams van twee personen het tegen elkaar opnemen. Het ene team speelt met vier zwarte ballen, het andere met vier bruine ballen. De afwijking van de ballen maakt koersbal een uitdagend spel, dat in het begin nog als best lastig zal worden ervaren. Gelukkig leren de meeste mensen snel en ontstaat een spannende strijd om zo dicht mogelijk bij het doel te komen.

Onderdelen van koersbal en de koersbalmat

Het speelveld

Koersbal wordt gespeeld op een doorgaans makkelijk oprolbare groene viltmat van acht meter lengte en twee meter breedte. Deze mat is door een lijn in twee gelijke stukken van vier meter verdeeld. Aan beide uiteinden van de mat zijn twee stroken van ongeveer een halve meter afgebakend: het dubbelscorevak, waar extra punten te verdienen zijn.

De koersballen en de jack

In het spel worden in totaal 9 ballen gebruikt:

• 1 wit doelballetje van ongeveer 5 cm groot (ook wel de ‘jack’ genoemd)
• 4 zwarte koersballen
• 4 gele of bruine koersballen

De diameter van een koersbal is ongeveer 10 cm, met een gewicht van ongeveer 750 gram. De vorm is vergelijkbaar met een Edammer kaasje.

Spelregels van koersbal

De bedoeling van het spel is om de koersbal zo dicht mogelijk bij de jack te rollen. Bij aanvang van het spel staan alle spelers aan één zijde van de mat. Meestal spelen paren tegen elkaar. Het ene paar speelt met de zwarte bowls, het andere paar met de gele (of bruine) bowls. De namen van de paren worden op het wedstrijdformulier genoteerd.

Het paar dat zal beginnen, speelt met zwart en gooit als eerste de jack op het speelveld. Zodra de jack tot stilstand is gekomen, wordt deze naar het midden verplaatst, ter hoogte van de plek waar deze tot stilstand kwam. Let op, want bij het ingooien van de jack moet deze wel tot over de middellijn zijn gekomen. Is dat niet gelukt? Dan mag het andere paar de jack in het spel proberen te brengen. Als het die keer ook niet lukt, dan wordt de jack op het witte dwarsstreepje voor het dubbelscorevak geplaatst. Op dit moment kan het spel beginnen.

Het paar dat begint rolt vervolgens de eerste zwarte koersbal. Door een beetje naar rechts of links van de jack te mikken, rolt de koersbal in een flauwe bocht richting de jack. Let op de markeringen op de koersbal om te weten welke kant de bal op zal gaan rollen. Nadat de koersbal tot stilstand is gekomen, is het volgende paar aan de beurt en rolt dit paar de eerste gele koersbal. Zo gaat het om de beurt verder, totdat alle 8 koersballen zijn gerold.

Hierbij zijn een aantal regels:

1. Koersballen die de middellijn niet halen tellen niet mee
2. Koersballen die van de mat afrollen, worden uit het spel verwijderd
3. Als de jack van de mat gestoten wordt, dan wordt deze weer in het midden van de mat teruggelegd, ter hoogte van de de plek waar hij van de mat afrolde
4. Als een koersbal de jack raakt en deze verplaatst daardoor, dan blijft de jack op zijn nieuwe plaats liggen
5. Als iemand een koersbal van een ander paar eruit rolt, dan krijgen zij 1 punt

Koersbal puntentelling

Na het gooien/rollen van alle ballen, krijgt de koersbal die de jack zo dicht mogelijk genaderd heeft een punt. Vervolgens wordt deze bal weggehaald, waarna gekeken wordt welke koersbal daarna het dichtst bij de jack ligt. Als deze bal van dezelfde partij is, dan krijgt deze partij er nog een punt bij. Als de bal van de tegenpartij is, dan wordt de puntentelling gestopt. Let op: er is dus altijd maar één paar dat punten ontvangt (tenzij er tijdens het spel een koersbal is uitgetikt)

Dubbelscorevak

Aan het einde van de koersbalmat ligt het dubbelscorevak. Als een speler de jack raakt, waarna deze vervolgens in het dubbelscorevak terechtkomt, dan krijgt dit paar een extra punt. Hetzelfde geldt als de jack al bij de ingooi in het dubbelscorevak terecht komt. Dit punt blijft altijd tellen, zelfs als iemand de jack tijdens het spelen van de mat rolt. Het punt moet worden bijgeschreven op het wedstrijdformulier. Het mooie van het dubbelscorevak: wanneer de jack in dit vak ligt, dan tellen alle koersballen die hierin liggen dubbel.

Let op: als iemand tijdens het spel een bal van zijn tegenstanders van de mat stoot, dan krijgt de tegenpartij normaal gesproken een punt. Deze regel geldt niet in het dubbelscorevak.

Koersbal iets voor u?

En, wat vindt u ervan? Is koersbal iets voor u? Misschien is het leuk om eens een keertje mee te doen.  We zijn bezig om een overzicht te maken van plekken waar koersbal wordt gespeeld. Heeft u hier een aanvulling op? Dan horen we dit graag! U kunt mailen naar [email protected].

Op de website van Bowls Nederland kunt u bowls clubs vinden: hier vindt u een overzicht van bowlsclubs bij u in de buurt. Dit spel lijkt erg op koersbal.

Veel plezier!