Waarom krijgt u stress van thuiszitten? – Universiteit van Nederland

Thuiszitten zonder dat u ergens heen kan gaan, kan stress opleveren. Helaas hebben we dit ondertussen allemaal kunnen ervaren. Maar waarom krijgt een mens stress van het thuiszitten? Waar komt die stress vandaan? En, nog wel het belangrijkste, wat kunt u ertegen doen? In een online college van de Universiteit van Nederland legt Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie, precies uit hoe het zit!

De Universiteit van Nederland

In 2013 is de Universiteit van Nederland opgericht door Alexander Klöpping en Marten Blankesteijn. De missie van de Universiteit van Nederland is wetenschap toegankelijk maken voor een breed publiek. Ze bieden online colleges aan met zeer uiteenlopende thema’s. Zo zijn er bijvoorbeeld colleges over het heelal en over de coronacrisis. Maar er zijn ook luchtigere thema’s zoals verliefdheid bij dieren en het roddelen over BN’ers. Deze colleges worden gegeven door Nederlandse hoogleraren.

U kunt de colleges gratis bekijken op de website, het YouTube kanaal, of beluisteren via Spotify.

Hoogleraar Erik Scherder legt het uit

Wat doet stress?

Stress kan door veel dingen veroorzaakt worden: een nieuwe baan, een ongeval in de familie, of (ik noem maar wat) een wereldwijde pandemie. Maar wat gebeurt er in ons lichaam als we stress hebben?

De hypothalamus, die bestuurt het hormonale systeem, staat aan het begin van het stresscircuit in ons lichaam. Als u stress ervaart, wordt de hypothalamus actief en deze zet het stresscircuit in gang. Vanuit uw bijnieren maakt u cortisol aan, beter bekent als het stresshormoon. Cortisol is niet slecht voor uw lichaam, uw lichaam heeft het juist hard nodig om goed te kunnen functioneren.

Het probleem zit hem in te veel cortisol. Op het moment dat u voor een te lange periode te veel stress ervaart en daardoor te veel cortisol aanmaakt, gaan bepaalde delen van het brein juist minder goed functioneren.

Stress zorgt voor een actieve amandelkern

De amandelkern, ook amygdala genoemd, is verantwoordelijk voor emoties, met name angstgevoelens. Hoe actiever de amandelkern, hoe meer angst u ervaart. Het is daarom belangrijk dat de amandelkern geremd wordt, zodat deze negatieve emoties niet de overhand gaan voeren. Er zijn drie belangrijke factoren die veroorzaak worden door stress, en zorgen voor een actieve amandelkern.

1.      De frontale lob remt de amandelkern niet

De frontale lob bevindt zich aan de voorzijde van de hersenen. De frontale lob speelt een grote rol bij logisch redeneren, zelfreflectie, en controle over de emoties en impulsen. In een periode van veel stress functioneert de frontale lob echter minder goed. En als de frontale lob minder goed meer werkt, is de remming op de amandelkern ook een stuk minder. Hierdoor heeft de amandelkern meer ruimte om actief te worden, wat de negatieve emoties vergroot. Dit kunt u merken als u bijvoorbeeld een korter lontje heeft. U heeft minder impulscontrole en zegt wellicht sneller dingen waar u later spijt van heeft.

2.      De hersenstam stimuleert de amandelkern

De hersenstam regelt de meest vitale functies in uw lichaam. Denk aan ademhaling, bloedruk en hartregulatie. Alles wat u hoort en ziet, komt echter ook binnen bij de hersenstam. Dit houdt in dat al het negatieve wat u hoort op het nieuws, onder andere over de coronacrisis, ook binnenkomt bij uw hersenstam. Dit kan effect hebben op uw vitale functies. Zo kan uw hartslag of bloeddruk omhooggaan als u slecht nieuws hoort. Het wordt immers allemaal geregeld op dezelfde plek.

Maar dat is nog niet alles. De hersenstam staat namelijk ook in verbinding met de amandelkern. Als u negatieve berichten hoort en ziet, geeft de hersenstam een signaal naar de amandelkern. Deze wordt dan actiever, waardoor u angstiger wordt.

3.      De kleine hersenen remmen de amandelkern niet

De kleine hersenen zijn voornamelijk verantwoordelijk voor de coördinatie en timing van bewegingen. Net als de frontale lob hebben de kleine hersenen ook een remmend effect op de amandelkern. Als u te weinig beweegt, bijvoorbeeld omdat u thuiszit en niet zomaar het huis uit kunt, werken de kleine hersenen minder goed. Als ze minder goed werken, dan remmen ze de amandelkern ook minder.

Wat kunnen we hiertegen doen?

Al die stress is niet goed voor ons lichaam, dat mag duidelijk zijn. We kunnen er echter niet veel aan doen dat we stress ervaren. Het wordt namelijk vaak veroorzaakt door factoren buiten onze macht. Er zijn echter wel drie dingen die we kunnen doen om onze hersens te stimuleren en daardoor onze amandelkern te remmen. Zo kunnen we angstige gevoelens verminderen en onze hartslag weer kalmeren.

1.      Luister rustgevende muziek

Alles wat u hoort en ziet komt uw hersenstam binnen. Negatieve berichten hebben een negatief effect hebben op de hersenstam en dat activeert de amandelkern weer. Maar dit betekent ook dat positieve berichten een positief effect hebben! Zo kunt u luisteren naar muziek met een rustig tempo. Uw hypothalamus ontvangt deze muziek er zorgt ervoor dat uw lichaam weer tot rust komt.

2.      Mentale inspanning

Om de amandelkern te remmen is het van belang dat de frontale lob gestimuleerd wordt. Deze moet weer goed zijn werk gaan doen, ondanks de stress. U kunt de frontale lob heel goed stimuleren door mentale inspanning. U kunt bijvoorbeeld gaan puzzelen of schaken. Zolang u er maar goed over moet nadenken, helpt dit de frontale lob te stimuleren!

3.     Fysieke inspanning

De allerbelangrijkste manier om stressgevoelens tegen te gaan is beweging. Door te bewegen stimuleert u uw frontale lob en tegelijkertijd ook uw kleine hersenen. Deze werken beiden om de amandelkern te remmen. Zo heeft u weer meer controle over uw negatieve emoties.

Let wel op: beweeg nooit meer dan uw lichaam toestaat. Beweging kan een middag in de sportschool zijn, een rondje in het bos, of een rondje lopen in de kamer. Beweeg in uw eigen tempo en op uw eigen manier.

Tot slot

Een lange periode van stress zorgt ervoor dat bepaalde delen van uw hersenen minder goed gaan werken. Dit zorgt er weer voor dat u meer angst en andere negatieve gevoelens ervaart. Om dit tegen te gaan kunt u naar rustgevende muziek luisteren, zich mentaal inspannen door middel van een puzzel, maar vooral: bewegen!

Misschien is brisk walking wel iets voor u? In ons blog over brisk walking leest u precies wat het inhoudt, in nog meer detail waarom beweging goed is voor uw hersenen, en hoe u hiermee kan beginnen!